۴) غلتكهاي با چرخ فولادي صاف
كاربرد اين غلتكها در عمل تراكم اساس و سطح آسفالت راه مي باشد. اين غلتك ها معمولاً براي تسطيح سطح نهايي كار مورد استفاده قرار مي گيرند گاهي به نام غلتك اتو ناميده مي شوند. غلتك هاي چرخ فولادي داراي انواع متفاوتي هستند كه متداول ترين آنها عبارتند از غلتك
- سه چرخ (دو محوري)
- غلتك دو محوري تاندوم
- غلتك سه محوري تاندوم
وزن استاتيك مهمترين نيروي متراكم كننده را تشكيل مي دهد. غلتك سه چرخ پشت سر هم با غلتك دو چرخ پشت سر هم متفاوت است. زيرا غلتك سه چرخ، داراي سه درام و سه محور مي باشد. اين دستگاه مي تواند مؤثرتر از غلتك هاي دو چرخ پشت سر هم و سه چرخ دو محوري، در حذف و يا كاهش ناهمواري هاي عرضي سطح باشد. زيرا تمركز فشار روي چرخ وسط هنگام عبور ماشين از روي بلندي ها باعث تراكم آنها مي گردد. غلتك هاي چرخ آهني صاف ممكن است به وسيله وزن كه معمولاً برحسب تن بيان مي گردند طبقه بندي شوند. چرخها به صورت استوانه ميباشند كه ممكن است با اضافه كردن آب يا ماسه وزن آنها افزايش يابد.
اگر يك غلتك با ظرفيت ۱۳ تا ۱۸ تن مشخص شده باشد، به معني آن است كه حداقل وزن ماشين ۱۳ تن و ميتوان آن را به حداكثر وزن ۱۸ تن رساند. مشخصات حاكم بر اين غلتك ها ممكن است به دو نوع تعيين شود، يك نوع با وزن و نوع ديگر برحسب وزن هر سانتي متر عرض چرخ غلتك بيان مي گردد. مشخص كردن حداقل وزن بر هر سانتي متر از عرض غلتك روش قطعي تر و بهتري از روش قبلي است.
در هنگام تراكم خاكهاي چسبنده، استفاده از اين نوع غلتكها باعث ايجاد يك لايه و پوسته نازك متراكم در زير چرخ مي كند كه مانع گسترش فشار در لايه هاي زيرين و تراكم آنها مي گردد. اين نوع غلتكها براي تراكم خاكهاي دانه دار از قبيل ماسه و شن و خرده سنگ مؤثر بوده و همچنين براي صاف كردن سطح خاكهايي كه با غلتكهاي پاچه بزي متراكم شده اند، مورد استفاده قرار مي گيرند.
در هنگام عمليات با اين نوع غلتكها موارد زير توصيه مي شود.
– سرعت آهسته و يكنواخت باشد و از شتاب و توقف ناگهاني اجتناب شود، زيرا سطح مصالح جابجا ميگردد.
– از چرخش تيز اجتناب شود.
– وقتي كه بر روي سطح داغ و مصالح چسبنده استفاده میشود، از سيستم آب پاشي استفاده شود.
– نبايد غلتك بر روي سطح آسفالت در حال سرد شدن، توقف كند، زيرا سبب فرورفتگي سطح مي شود.
۵) غلتكهاي پنوماتيك چرخ لاستيكي
اين نوع غلتك ها را مي توان در دو نوع خود متحرك و يا غلتكهايي كه توسط ماشين آلات ديگر كشيده مي شوند تقسيم نمود. اين غلتكها مسطح بوده و قوانين اعمال فشار در مورد تراكم خاكهاي ز ير سطح در موردشان صادق است و عمل تراكم را با استفاده از دو عمل ورزدادن و وزن استاتيك انجام مي دهند، اين نوع غلتكها ممكن است كه داراي چرخهاي بزرگ يا كوچك باشند. دستگاههاي لاستيك كوچك معمولاً داراي دو محور پشت سر هم با چهار تا نه عدد چرخ در هر محور بوده و چر خهاي عقب طوري قرار گرفته اند كه بر روي سطح زمين بين فواصل چرخهاي جلو به منظور پوشش كامل سطح حركت مي كنند. غلتك هاي چند چرخ معمولاً براي انجام كار پاياني روي خاك و سطوح آسفالتي به كار مي روند. معمولاً وزن هر دستگاه را با اضافه كردن وزنه به منظور مناسب نمودن آن براي خاك تحت تراكم تغيير مي دهند.
دستگاههاي چرخ بزرگ در اندازه هاي متغير از ۵/۱۳ تا ۲۰۰ تن وزن ناخالص موجود است. دو يا چند لاستيك بزرگ در يك محور منفرد مورد استفاده قرار مي گيرد. از غلتكهاي سنگين پنوماتيك در تراكم لايه هاي ضخيم خاك به ويژه در سد سازي به ميزان زياد استفاده مي شود. فشار هوا در لاستيك از ۵/۶ تا ۵/۱۰ كيلوگرم بر سانتي مترمربع متغير است. به علت بار سنگين و فشار زياد لاستيك آنها قادر به تراكم همه نوع خاك در عمق زياد مي باشند. اين غلتكها بيشتر براي متراكم كردن بستر و اساس فرودگاه و خاكريز سدها مورد استفاده قرار مي گيرند. به چهار روش مي توان قدرت تراكمي غلتكهاي چرخ لاستيكي را نشان داد:
- وزن ناخالص دستگاه
- وزن ناخالص هر چرخ
- فشار باد داخل لاستيك
- وزن هر سانتيمتر پهناي لاستيك
چون سطح تماس بين لاستيك و زميني كه روي آن عبور مي كند با فشار هواي داخل لا ستيك متغير است، تعيين وزن كل يا وزن وارده بر هر چرخ روشي رضايت بخش كه شامل قدرت تراكم غلتك باشد نيست، براي تعيين قدرت تراكمي، نياز به تعيين وزن ناخالص، شماره و اندازه لاستيك و فشار باد لاستيك مي باشد. جدول شماره ۲-۴-۳ شامل وزن ناخالص ماشين و فشار باد لاستيك بر روي سطح تماس بازمين و بار وارده بر سانتيمتر عرض لاستيك مي باشد. زماني كه غلتكهاي چرخ لاستيكي براي تراكم خاك در گذرهاي مختلف مورد استفاده قرار مي گيرد، اولين عبور با فشار لاستيك نسبتاً كم، براي افزايش تحرك (با افزايش مقاومت غلت، حركت در خاكهاي سست راحت تر مي شود و مانع از بكسواد چرخ ها مي شود) و سطح پوشش بيشتر انجام گيرد. به هر حال همانطوريكه خاك متراكم مي شود، فشار هواي داخل لاستيك بايد تا حداكثر مقدار تعيين شده براي عبور افزايش يابد. قبل از اجرا تعيين روش تغيير فشار باد در حاليكه غلتك در حال كار باشد لازم است. براي تغيير فشار بار يكي از حالتهاي زير مورد استفاده قرار ميگيرد.
- تغيير دادن فشار باد داخل لاستيكها (تغيير سطح تماس)
- تغيير دادن وزن وزنه هاي روي غلتك
- افزايش تعداد چرخ ها
- افزايش عرض لاستيك ها
غلتكهاي متعدد با وزن و فشار بادهاي مختلف در يك پروژه بايستي وجود داشته باشند تا براي هر شرايط معين تراكم، ماشين مختص با آن وضعيت به كار گرفته شود. كارخانه هاي توليد كننده غلتك، امروزه آنها را طوري مجهز نموده اند كه در هنگام اجرا مي توانند فشار لاستيك را بدون توقف ماشين تغيير دهند. با مصرف اين غلتكها معمولاً مي توان تراكم كافي را با تعداد كمتري عبور از آنچه براي غلتكهاي با فشار ثابت تعيين شده بدست آورد.
روشهاي استفاده از غلتك چرخ لاستيكي به شرح زير توصيه ميشود:
– براي تراكم خاك ، چهار تا هشت عبور كافي است و براي آسفالت از چهار تا شش عبور توصيه مي شود.
– ابتدا حركت به طرف جلو و سپس به طرف عقب در طول جاده باشد و سرعت km/h 30 مناسب است.
– اگر براي افزايش وزن در داخل چرخ ها آب قرار داده شده، در هواي سرد، آب را بايد تخليه كرد و يا از ضد يخ استفاده شود.
– از چرخش بر روي سطح متراكم شده، اجتناب شود و يا چرخش به تدريج انجام شود.
– در هنگام متراكم كردن اساس و لايه هاي سطح جاده، عمل متراكم كردن از خارج به طرف محور وسط، انجام گردد.
– از افزايش وزن بيش از حد غلتك اجتناب شود، زيرا سبب كاهش عمل ورزيدن مي شود
جدول ۱- تأثير تغييرات در وزن ناخالص و فشار بار لاستيك بر روي فشار در سطح تماس با زمين
بتونیر و نحوهی کار آن
کمپکتور چیست؟