روسازی راه

‌روسازی راه سازه‌ای است که بر روی آخرین لایه متراکم شده خاک‌ موجود یا اصلاح شـده و یا خـاکریزی‌هـا قرار می‌گیرد‌. روسازی معمولاً متشکل از قشرهای مختلفی نظیر زیراساس، اساس و لایه‌های آسفالتی یا بتنی ‌یا ترکیبی از آنهاسـت. هـر یک از این قشرها تابع مشخصات فنی و دارای ضخامت معینی است.

اولین گام در روسازی‌، مقاوم سازی خاک جهت عبور ماشین آلات است. یکی از دلایل اجرا شدن روسازی در چند لایه کاهش تنش‌های موجود است. هرگاه در یک بستر، فشار تماسی بیشتر از مقاومت طبیعی باشد، آن بستر نیاز به روسازی دارد.

هدف از روسازی راه

زمین طبیعی، بستر خاکریزی‌های آماده شده راه، کف برش‌های خـاکی‌ یـا سـنگی، حتـی در شـرایط کـاملاً متـراکم و خـوب دانه بندی شده، مقاومت کافی برای تحمل بارهای وارده از چرخ خودرو را ندارد‌. بارگذاری ایـن گونـه خـاک‌هـا موجب شکست برشی و ایجاد تغییر شکل‌های دائم بیش از اندازه برای آنها می‌شود‌. روسازی، از بروز و ظهور آسیب دیدگی‌های فوق جلوگیری نموده و عبور و مرور راحت و ایمنی را در یک سطح هموار فراهم می‌کند.

لایه‌های روسازی و خواص کلی آنها

ضخامت و کیفیت مصالح لایه‌های روسازی، به نوع و درجه بندی راه، مقاومت خاک بستر، میـزان ترافیـک، شـرایط جـوی، نـوع مصالح قابل دسترسی و عوامل اقتصادی بستگی دارد‌. خصوصیات و ویژگی‌های کلی بستر و هر یک از لایه‌های تشکیل دهنده روسازی‌، به شرح زیر است.

بستر روسازی

کیفیت خاک بستر، میزان تحمل باربری و حساسیت و آسیب پذیری آن در برابر عوامل جوی، در انتخاب لایه‌های روسازی نقش تعیین کننده دارد. در اثر عبور بار ترافیکی، کرنش‌های فشاری قائم در بالای بستر روسازی ایجاد می‌شود که هرگاه مقدار این کرنش‌ها از مقدار مجاز بزرگتر باشد می‌تواند منجر به شیار افتادگی در روسازی شود.

شیب‌های طولی و عرضی جاده که در طرح تعیین شده‌ است، باید در سطح بستر روسازی تامین شوند تـا هریـک از لایه‌های روسازی با ضخامت‌های طراحی، اجرا شوند.

زیراساس

زیر‌اساس‌ نخستین قشر لایه روسازی است ‌که بر روی بستر روسازی قرار مـی‌گیـرد. مصـالح زیراسـاس معمـولاً از بسـتر رودخانه‌ها، مخروط افکنه‌ها ‌یا معادن کوهی (سنگ شکسته) تهیه می‌شود و در مواردی که ضرورت فنی و اقتصادی ایجاب نماید، از تثبیت خاک با قیر، سیمان، آهک و یا افزودنی‌های شیمیایی استفاده می‌شود. ‌مصالح زیراساس علاوه بر عملکرد عمومی سازه‌ای که در کل سیستم روسازی برای آن در نظر گرفتـه شـده، بایـد دارای خصوصیات زیر نیز باشد.

دانه بندی

• دانه‌بندی زیراساس باید طوری باشد که از نفوذ موادِ ریزدانهِ خاکِ بسترِ روسازی، به قشر اساس جلوگیری کند. لـذا باید زیراساس دانه‌بندی پیوسته‌ای داشته باشد.

مقاومت در برابر یخبندان

در مناطقی که عمق نفوذ یخبندان به زیراساس می‌رسد، باید مصالح زیراساس طوری انتخـاب شـود کـه در برابـر یخبندان حساسیت نداشته باشد.

خاصیت زهکشی

از جمع شدن آب آزاد ناشی از نفوذ آب‌های سطحی‌ یا تراوشی در لایه روسازی جلوگیری می‌کند و ‌باید خاصیت زهکشی مطلوب برای تخلیه آب را داشته باشد.

اساس

قشر اساس، معمولاً بلافاصله در زیر لایه آسفالت و روی قشر زیراساس قرار می‌گیـرد. مصالح این قشر باید متشکل از سنگ کوهی شکسته، یا شن و ماسه رودخانه‌ای شکسته، یا سرباره کوره‌های آهنگدازی ‌یا ماکادام باشد.

قشرهای آسفالتی

قشرهای آسفالتی در مقایسه با دیگر لایه‌ها، باید از مقاوم‌ترین و مرغوبترین مصالح روسازی باشند. در راه‌های با ترافیک زیـاد و سنگین که در آنها قشرهای بالای روسازی از مصالح آسفالتی تشکیل شده باشد، معمولاً این قشرها در اثر بارگذاری تغییر شـکل داده و در آنها تنش‌های کششی و فشاری افقی بوجود می‌آید. هرگاه شدت تنش‌های کششی افقی در زیر لایه‌های آسفالتی از مقاومت کششی آن بیشتر شود، در این نقاط ترک ایجاد مـی‌شـود کـه بتـدریج بـه سـمت رویـه راه گسـترش مـی‌یابـد و موجـب آسیب دیدگی‌هایی می‌شود. بنابراین جنس و ضخامت لایه‌های آسفالتی بایـد طوری انتخاب شود که در برابر تنش‌های کششی افقی بوجود آمده مقاومت نماید و ترک نخورد‌.

قشرهای آسفالتی، علاوه بر عملکرد ویژه‌ای که در سازه روسازی برای آنها منظور شده، باید خصوصیات کلی زیر را نیـز دارا باشد.

مقاومت سایشی

مصالح سنگی مصرفی باید در برابر اثر تخریبی و سایشی چرخ وسایل نقلیه مقاومت کافی داشته باشند.

‌همواری سطح و تاب لغزشی

از سطحی هموار برای عبور راحت، سریع و مطمئن و در عین حال دارای مقاومت لغزشی کافی، برخوردار باشد. مقاومـت در برابـر لغزندگی بویژه در قوس‌های تند و نزدیکی تقاطع‌ها و میادین، امری ضروری است. برای تامین این ویژگی با اصطکاک لازم می‌تـوان از مخلوط‌های آسفالتی متخلخل‌ یا دیگر مخلوط‌های نظیر برای قشر رویه استفاده کرد.

نفوذ‌ ناپذیری (ناتراوایی)‌

‌به منظور کاهش نفوذ آب‌های سطحی به لایه‌های روسازی، لازم است مجموعه لایه‌های آسفالتی بـه انـدازه کـافی ناتراوا باشند تا نفوذ آب به حداقل برسد.

مقاومت ‌باربری

در مقابل هر گونه تغییر شکل بیش از اندازه، از مقاومت و دوام لازم برخوردار باشد. این تغییر شکل‌ها می‌تواند ناشی از تاثیر ترافیک، عوامل جوی و تغییرات دمای محیط باشد. تغییر شکل‌ها معمولاً به شکل نـرم شـدن، فتیله شدن، ترک خوردن و آسیب دیدگی‌های دیگر ظاهر می‌شود.

منبع:www.omransoft.ir